O noweli Henryka Sienkiewicza było już słów kilka w jednym z poprzednich wpisów. Dzisiaj wraca prawie przed samym egzaminem. Skawińskiego można podziwiać za wytrwałość, niezłomność i upór w podejmowaniu kolejnych wyzwań. W końcu jednak, jak chyba u każdego człowieka, również u niego przyszedł moment, w którym zwyczajnie potrzebował odpoczynku i spokoju, chciał wejść do swojego portu.
Co warto powtórzyć z „Latarnika”?
Na pewno warto zwrócić uwagę na czas i miejsce akcji, na to, z jakich etapów składało się życie Skawińskiego (to może być szczególnie przydatne do rozprawki), na to, jaką rolę w jego życiu odegrał „Pan Tadeusz”, a wreszcie warto pamiętać, że jest to nowela.
Czas na działanie! Zapraszam więc do krótkiego czytania ze zrozumieniem i filmu zawierającego powtórzenie najważniejszych wiadomości.
Czytanie ze zrozumieniem
Pewnego razu zdarzyło się, że latarnik w Aspinwall, niedaleko Panamy, przepadł bez wieści (…). Kłopot wynalezienia nowego latarnika spadł na konsula Stanów Zjednoczonych (…). Nic też dziwnego, że Mr. Izaak Falconbridge był w niemałym kłopocie, gdzie znajdzie stałego następcę (…) i łatwo zrozumieć jego radość, gdy najniespodzianiej następca zgłosił się jeszcze tegoż samego dnia. (…)
- Czy służyliście kiedy? Czy macie świadectwo uczciwej służby rządowej?
Stary człowiek wyciągnął z zanadrza spłowiały jedwabny szmat, podobny do strzępu starej chorągwi. Rozwinął go i rzekł:
- Oto są świadectwa. Ten krzyż dostałem w roku trzydziestym1. Ten drugi jest hiszpański z wojny karlistowskiej2; (…) czwarty otrzymałem na Węgrzech3. Potem biłem się w Stanach przeciw południowcom4, ale tam się nie daje krzyżów – więc oto papier. (…)
- Sir5 ozwał się nagle kandydat wzruszonym głosem. – Jestem bardzo znużony i skołatany. Dużo (…) przeszedłem. Miejsce to jest jedno z takich, jakie najgoręcej pragnąłem otrzymać. Jestem stary, potrzebuję spokoju!(…) Ach, sir! To od was tylko zależy. Drugi raz się może taka posada nie zdarzy. (…) Błagam was… (…) Jeśli chcecie uszczęśliwić człowieka starego… Przysięgam, że jestem uczciwy, ale.. . Dość mam już tego tułactwa…
Niebieski oczy starca wyrażały tak gorącą prośbę, że Falconbridge, który miał dobre, proste serce, czuł się wzruszony.
- Well!6 – rzekł. – Przyjmę was. Jesteście latarnikiem. (…)
Tegoż samego wieczora, gdy słońce stoczyło się na drugą stronę międzymorza 7, a po dniu promiennym nastąpiła noc bez zmierzchu, nowy latarnik widocznie był już na miejscu, bo latarnia rzuciła, jak zwykle, na wody swoje snopy jaskrawego światła (…) Stał na balkonie, tuż koło olbrzymich ognisk, podobny z dołu do małego, czarnego punkciku. Próbował zebrać myśl i objąć swe nowe położenie. (…) Nadszedł nareszcie dla niego czas spokoju. (…) Był on naprawdę jak okręt, któremu burza łamała maszty, rwała liny, żagle, którym rzucała od chmur na dno morza, w który biła falą, pluła pianą – a który jednak zawinął do portu (…). Spoglądając teraz z wieżowego balkonu na oświecone fale, wspominał o wszystkim, co przeszedł. Oto bił się w czterech częściach świata – i na tułaczce próbował wszystkich niemal zawodów. Pracowity i uczciwy, nieraz dorabiał się grosza i zawsze tracił go wbrew wszelkim przewidywaniom i największej ostrożności. Był kopaczem złota w Australii, poszukiwaczem diamentów w Afryce, strzelcem rządowym w Indiach Wschodnich. Gdy w swoim czasie założył w Kalifornii farmę, zgubiła go susza; próbował handlu z dzikim i plemionami zamieszkującymi wnętrze Brazylii: tratwa jego rozbiła się na Amazonce, on sam zaś bezbronny i prawie nagi tułał się w lasach przez kilka tygodni, żywiąc się dzikim owocem, narażony co chwila na śmierć w paszczy drapieżnych zwierząt (…) Następnie w Górach Skalistych dostał się w ręce Indian i cudem tylko został wybawiony przez kanadyjskich strzelców. Służył jako majtek na statku(…), potem jako harpunnik na wielorybniku: oba statki rozbiły się. Miał fabrykę cygar w Hawanie – został okradziony przez wspólnika w chwili, gdy sam leżał chory. (…) Wreszcie przybył do Aspinwall – i tu miał być kres jego niepowodzeń. Cóż go bowiem mogło dosięgnąć jeszcze na tej skalistej wysepce? Ani woda, ani ogień, ani ludzie.
H. Sienkiewicz „Latarnik” (fragmenty)
1Rok trzydziesty – tzn. w czasach powstania listopadowego (1830 – 1831).
2Wojna karlistowska – hiszpańska wojna domowa (1833-1840).
3Na Węgrzech – w czasie Wiosny Ludów (1848-1849).
4W wojnie 1861-1865 stanów północnych przeciw południowym.
5Sir! (ang.) – panie!
6Well (ang.) – dobrze
7Międzymorze – miejscowe zwężenie lądu pomiędzy dwoma wielkimi obszarami mórz
1. Zaznacz P, jeżeli zdanie jest prawdziwe lub F, jeżeli jest fałszywe.
| Skawiński otrzymał pracę latarnika, ponieważ poprzedni zrezygnował ze stanowiska. | P | F |
| Falconbridge długo szukał nowej osoby na stanowisko latarnika. | P | F |
2. Główny bohater opuścił swój kraj, ponieważ
| a) brał udział w wojnie karlistowskiej. | c) brał udział w Wiośnie Ludów. |
| b) bił się przeciwko południowcom. | d) brał udział w powstaniu listopadowym. |
3. Wyjaśnij na podstawie przytoczonego fragmentu, co oznacza cytat: „Był on naprawdę jak okręt, któremu burza łamała maszty, rwała liny, żagle, którym rzucała od chmur na dno morza (…)”.
…………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………..
4. Na podstawie znajomości całego utworu uporządkuj wydarzenia w kolejności chronologicznej.
| Sumienne wypełnianie powierzonych obowiązków w latarni. | |
| Rozbicie się statku, utrata pracy. | |
| Otrzymanie pracy w latarni w Aspinwall. | |
| Otrzymanie paczki z polskimi książkami. |
5. Na podstawie znajomości całego utworu podaj tytuł i autora książki, w której zaczytał się Skawiński i zapomniał włączyć latarnię.
…………………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………….
6. Podaj dwie cechy świadczące o tym, że „Latarnik” Henryka Sienkiewicza jest nowelą.
…………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………..
7. W imieniu Falconbridge’a napisz ogłoszenie o poszukiwaniu nowego latarnika. Uwzględnij w nim przynajmniej dwie cechy, jakimi powinna odznaczać się osoba kandydująca na to stanowisko.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Odpowiedzi do czytania ze zrozumieniem:
1.FF
2. D
3. Cytat ten oznacza, że Skawiński w swoim życiu wykonywał różne zawody, brał udział w licznych walkach i ciągłe doświadczał go los, np. statek, którym pływał się rozbił, plony na jego farmie zostały zniszczone przez suszę itp.
4. Kolejność 2,4,1,3.
5. Skawiński czytał „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
6. „Latarnik” jest nowelą, ponieważ (przykładowe odpowiedzi): jest to krótki utwór, ma jeden wątek, niewielu bohaterów, określoną budowę.
7. Uwaga! Poszukiwany od zaraz nowy latarnik do pracy w Aspinwall. Wymagania – dobra kondycja fizyczna, ponieważ trzeba pokonywać codziennie wiele schodów oraz prowadzenie samotnego trybu życia, gdyż nie ma tam towarzystwa. Osoby zainteresowane proszone są o zgłoszenie się do latarni na rozmowę kwalifikacyjną w godzinach od 13:00 do 17:00.
Konsul Stanów Zjednoczonych Izaaka Falconbridge
